آزادان، به مناسبت روز آزادی نرم‌افزار ۱۴۰۳، این بیانیه را خطاب به مردم، جامعهٔ نرم‌افزار آزاد و دستگاه‌های حکومتی اعلام می‌دارد:
جنبش نرم‌افزار آزاد ضمن توجه به حقوق دیجیتال و حریم شخصی کاربران، بیش از چهار دهه تلاش کرده است تا راه‌کارهایی آزاد و ضد انحصاری را در دنیای نرم‌افزار ارائه دهد. این جنبش بر چهار آزادی اساسی برای کاربران تاکید دارد: استفاده، بررسی، بهبود و انتشار. هر نرم‌افزاری (از جمله ابزارهای هوش مصنوعی) که این آزادی‌ها را فراهم نکند، به طور بالقوه ناقض حقوق کاربر و حریم شخصی اوست. شما را دعوت می‌کنیم که ضمن کاهش وابستگی به نرم‌افزارهای انحصاری، به سمت استفاده و حمایت از توسعه نرم‌افزارهای آزاد گام بردارید. این مسیر، اگرچه طولانی و پرچالش، اما برای حفظ آزادی و امنیت دیجیتال شما و داشتن کنترل روی نرم‌افزارها، ضروری است.
جنبش نرم‌افزار آزاد از بدو پیدایش، به معنای واقعی و بدون تضاد منافع، پرچم‌دار دفاع از حقوق دیجیتال بوده است. این مبارزه نه صرفا از طریق کارهای رسانه‌ای و محکوم کردن اقدامات دیگران، بلکه از طریق تولید و گسترش استفاده از نرم‌افزارهای آزاد صورت پذیرفته است.
در دنیای امروز که از یک سو زندگی انسان‌ها از جنبه‌های گوناگون به رایانش وابسته شده و از سوی دیگر، ابزارهای هوش مصنوعی با سرعتی شگرف، نظم جدیدی در توزیع دانش و قدرت را رقم می‌زنند، توجه به این سوال اساسی ضروری‌تر از هر زمانی دیگری است که «چه کسی رایانش را کنترل می‌کند؟».
اهالی جنبش نرم‌افزار آزاد در ایران را دعوت می‌کنیم تا:
گفتمان‌سازی کنند: در زمینه‌های مختلف به ویژه مسائل روز مرتبط با رایانش (مانند هوش مصنوعی، رایانش همراه و…)، ابتکار عمل را در گفتمان‌سازی و آگاهی‌رسانی به دست بگیرند.
مثال عملی باشند: به صورت شخصی و گروهی در توسعه و استفاده از نرم‌افزارهای آزاد مشارکت داشته و راهکارهای نو و عملی برای حل مسائل روز ارائه کنند.
جامعه‌سازی کنند: برای ایجاد محیطی سالم برای همکاری و حرکت به سمت اهداف و ارزش‌های جنبش نرم‌افزار آزاد کوشیده و با هر اقدامی که هزینهٔ چنین کاری را افزایش می‌دهد، فعالانه مقابله کنند.
یکایک دستگاه‌های حکومتی موظف به حفاظت از حقوق مردم هستند و هرگونه تلاش تحت هر عنوانی که عملا این حقوق را زیر پا بگذارد، محکوم است. معتقدیم هر هدفی برای تقویت بنیهٔ رایانشی کشور و فراهم آوردن دسترسی عادلانه و همگانی به دانش و رایانش، جز با رجوع به راهکارهای آزاد ممکن نیست. هرگونه حمایت از پروژه‌های گوناگون با عناوینی مانند هوشمندسازی، ملی/بومی‌سازی و… که این مساله را نادیده بگیرد، تضییع بیت‌المال و حقوق مردم است.
لذا از یکایک دستگاه‌های حکومتی می‌خواهیم:
نرم‌افزار: تمامی نرم‌افزارهایی که با عموم مردم در ارتباط بوده یا با هزینهٔ عمومی ایجاد یا خریده می‌شوند، باید تماماً نرم‌افزار آزاد و تحت پروانه‌های کپی‌لفت (یا سازگار با آن‌ها) بوده و آزادانه در اختیار جامعه قرار گیرند.
قالب‌ها و شیوه‌نامه‌ها: تمام داده‌هایی که به عموم مردم مربوط هستند یا با هزینهٔ عمومی ایجاد یا جمع‌آوری می‌شوند باید در قالب‌ها و استانداردهای آزاد و سازگار با شیوه‌نامه‌های آزاد بوده و با یک پروانهٔ آزاد منتشر شوند.
داده‌ها و دسترسی: تمام داده‌هایی که به عموم مردم مربوط هستند یا با هزینهٔ عمومی ایجاد یا جمع‌آوری می‌شوند باید آزادانه در اختیار عموم مردم قرار گیرند.
سخت‌افزار: تمامی سخت‌افزارهایی که با داده‌های عمومی در ارتباط‌اند یا با هزینهٔ عمومی خریده می‌شوند، باید تماماً با نرم‌افزارهای آزاد سازگار بوده و تا جای ممکن از طراحی سخت‌افزاری آزاد استفاده کنند. سخت‌افزارهای ایجاد شده یا سفارش داده شده برای استفادهٔ عمومی یا با هزینهٔ عمومی، باید طراحی سخت‌افزاری آزاد داشته باشند.
آموزش: کلیهٔ آموزش‌های عمومی در تمامی سطوح، باید برمبنای نرم‌افزارها و استاندارهای آزاد بوده و محتوای آموزشی باید آزادانه و با یک پروانهٔ انتشار آزاد در اختیار عموم مردم قرار گیرد.
بی‌طرفی شبکه: شبکه (شامل اینترنت) بایستی بی‌طرفانه و بدون لحاظ کردن موضوع استفاده کاربر، اقدام به ارائه خدمات کند. نقض این بی‌طرفی، تحت هر عنوان، مقدمهٔ طبقاتی شدن دسترسی به خدمات و به دنبال آن، دامن زدن به اختلاف طبقاتی در جامعه است. همگان بایستی بتوانند بدون تبعیض توسط شبکه، به خدمات مورد نظر خود دسترسی داشته باشند.
هوش مصنوعی: تمامی پروژه‌ها و ابزارهای هوش مصنوعی که با هزینهٔ عمومی تولید یا حمایت می‌شوند، بایستی در سطح داده، مدل و نرم‌افزار (چه برای آموزش مدل و چه استفاده از آن) به صورت آزادانه در اختیار عموم قرار گیرند.
چنان‌چه مایل به حمایت از این بیانیه هستید کافی است که آن را در شبکه‌های اجتماعی بازنشر کنید. اگر تمایل دارید نام‌تان در زیر بیانیه درج شود، نام خود به همراه نشانی مطلبی که در حمایت از بیانیه منتشر کرده‌اید را از طریق فرم زیر برای ما بفرستید.